Skip to main content

Pistlar

Hrúga af kassettum, spólum, geisladiskum, floppy-diskum o.fl.
9. október 2023
Úr tali yfir í texta: um sjálfvirkar uppskriftir þjóðfræðisafns Árnastofnunar

Þjóðfræðisafn Árnastofnunar geymir yfir 2000 klukkustundir af ýmiss konar þjóðfræðiefni. Efnið samanstendur meðal annars af frásögnum af lífi fólks og þjóðháttum snemma á síðustu öld, sögnum og ævintýrum, söng, þulum, rímum og hljóðfæraleik. Stór hluti efnisins var hljóðritaður á árunum 1960 til 1980 af Hallfreði Erni Eiríkssyni, Helgu Jóhannsdóttur og Jóni Samsonarsyni. Þau ferðuðust um landið og töluðu við fólk − mikið til eldra fólk − og spurðu þau spjörunum úr.

Blýantsteikning. Torfbær merktur "Hamar á Langadalsströnd" við sjó. Á sjónum dökkir flekkir, merktir "Skinnaköst". Fjær, eyja merkt "Borgarey".
26. september 2023
skinnaköst

Í fyrstu útgáfu Íslenskrar orðabókar frá 1963 má finna nafnorðið skinnaköst sem útskýrt er sem ‘vindsveipir, gárur (á sjó)‘. Orðið er að mestu horfið úr íslensku nútímamáli en í seðlasöfnum Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum er að finna nokkur notkunardæmi. Elsta þekkta dæmið úr ritmáli er að finna í kverinu Ljódmæli Sigurdar Péturssonar sem gefið var út um miðja 19. öld. Yngstu dæmin eru hins vegar frá áttunda og níunda áratug síðustu aldar og birtast aðallega í ritum tengdum sjómennsku.

Tvær handritasíður
12. september 2023
Dygðaspegill í Dublin – Handrit Bjargar Aradóttur frá Sökku í Svarfaðardal

Í Trinity College Dublin er lítið íslenskt pappírshandrit (165x107mm) sem ber safnmarkið TCD MS 1036 (áður L.4.16). Í því er uppskrifaður dygðaspegill sem séra Jón Arason í Vatnsfirði þýddi árið 1639 en höfundur hans var þýskur prestur að nafni Lucas Martini. Dygðaspegillinn varð mjög vinsæll í Norður-Evrópu enda þýddur á ótal tungumál og margsinnis prentaður á þýsku. Hann var nokkrum sinnum gefinn út bæði á dönsku og sænsku á 17. og 18. öld en íslenska þýðingin hefur ekki komið út á prenti.