Dr. jr. Davíð Þór Björg­vins­son, lagaprófessor og fyrrum dómari, mun fjalla um fornar lögbækur og gildandi lög í hádegisfyrirlestri í Eddu. Erindið er liður í fyrirlestraröð sem tengd er handritasýningunni Heimur í orðum.

Á sýningunni eru meðal handrita fornar lögbækur, t.a.m. lögbók úr Skálholti. Einnig eru á sýningunni þrjú lögbókarhandrit sem eru ólík að stærð og gerð. Allar varðveita þær lögbókina Jónsbók sem var samþykkt árið 1281. Jónsbók leysti þá af hólmi lögbókina Járnsíðu sem aðeins gilti í áratug. Réttarbætur komu síðan reglulega frá Noregskonungi og var bætt inn í bækurnar eftir þörfum. Jónsbók er sá texti sem varðveittur er í flestum íslenskum handritum enda gilti bókin að mestu fram á 17. öld og enn má finna stakar greinar úr Jónsbók í núgildandi lögum.

Í tilefni af því að þessi handrit eru nú til sýnis mun Dr. jr. Davíð Þór Björgvinsson flytja erindi í Eddu sem hann kallar:

„Fornar lögbækur og dómar“   

Í erindinu mun hann fjalla um nokkra íslenska dóma, sem nýlega má telja, þar sem meðal annars er finna er tilvísanir í fornar lögbækur. Rætt verður um dómana og útskýrt hvernig þessar fornu réttarheimildir eru notaðar, á hvaða sviðum réttarins og hvaða þýðingu þær hafa fyrir úrlausn mála í samtímanum.  

Dr. jr. Davíð Þór Björgvinsson hefur stundað nám í sagnfræði, heimspeki og lögfræði. Hann er fyrrverandi dómari við Mannréttindadómstól Evrópu en er nú prófessor og deildarforseti við lagadeild Háskólans á Akureyri.    

Fimmtudaginn 27. febrúar kl. 13.30–15.30 verður haldið málþing í Eddu til heiðurs Ástu Svavarsdóttur, rannsóknardósents við Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Ásta á að baki langan og farsælan starfsferil sem fræðimaður og kennari. Á málþinginu munu samstarfsmenn og vinir stíga á stokk og flytja erindi sem tengjast Ástu og starfi hennar á Orðabók Háskólans og Árnastofnun. 

Til máls taka: 

Einar Freyr Sigurðsson
Eiríkur Rögnvaldsson
Guðrún Þórhallsdóttir
Halldór Guðmundsson
Helga Hilmisdóttir
Höskuldur Þráinsson
Jón Hilmar Jónsson
Kristín Svava og Ása Bergný Tómasdætur
Kristján Árnason
Margrét Jónsdóttir 

Að málþingi loknu býður Árnastofnun upp á léttar veitingar.

Ingunn Ásdísardóttir þjóðfræðingur fjallar um jötna og aðrar vættir.

Nánar um fyrirlesturinn síðar.

Háskólanemum frá Norðurlöndunum stendur til boða að sækja Nordkurs-námskeið í tungumálum og menningu sem jafngilda 10 ECTS-einingum á BA-stigi. Námskeiðin eru haldin ár hvert við mismunandi háskóla á Norðurlöndunum á tímabilinu maí til ágúst og standa yfir í 3−4 vikur í senn.

Háskólanemar sem stunda nám við íslenska háskóla geta sótt um þátttöku án endurgjalds en greiða aðeins ferðakostnað og uppihald sjálfir.

Upplýsingar um námskeiðin má nálgast á heimasíðu Nordkurs.

Umsóknarfrestur er til 16. mars. Nánari upplýsingar veitir fulltrúi Nordkurs á Íslandi, Branislav Bédi, í tölvupósti branislav.bedi@arnastofnun.is.

Emily Lethbridge heldur hádegisfyrirlestur um örnefni í Íslendingasögum.

Fjöldi örnefna í Íslendingasögunum tengjast persónum og atburðum. Skýringar sem fylgja örnefnum veita okkur innsýn í sköpunarferli þessarar bókmenntategundar. Sumar skýringar eru að öllum líkindum leifar af munnmælum (um nákvæman aldur þeirra liggur þó ekkert ljóst fyrir) en aðrar eru hugsanlega tilbúnar eða uppspunnar (og var landnámsfólk eða atburðir á þann hátt bókstaflega lesið upp úr landslaginu). Þegar samansafn örnefna með skýringum er skoðað koma ýmis mynstur í ljós; mynstrin geta gefið okkur vísbendingar um margt, ekki síst um samfélagsleg viðhorf og forsendur. Í þessum fyrirlestri verður reynt að greina og lesa út úr örnefnaskýringum í sögunum þar sem athyglinni er sérstaklega beint að örnefnum sem tengjast konum.

Giulia Zorzan doktorsnemi mun halda fyrirlestur um litarefni í handritum.

Nánar um fyrirlesturinn sem verður haldinn á ensku:

Pigments in manuscripts

This lecture will examine the material aspects of medieval book production, focusing on the main colourants used to decorate and enhance the texts in manuscripts. Drawing on recent non-invasive chemical analyses of selected Icelandic manuscripts (some of which are on display in the World in Words Exhibition), the lecture will present new insights into the dyes and pigments available to Icelandic scribes and artists in the Middle Ages. The findings indicate that, while possible local materials such as earths and lichens were utilised, Icelandic craftsmen also relied heavily on imported materials. Significantly, some of these were of considerable value and were available in Europe through extensive trading routes extending to the East, such as the expensive lapis lazuli used to obtain the so-called “ultramarine blue”.