Mál og saga býður alla velkomna á Ólafsþing fyrsta vetrardag, laugardaginn 25. október nk., í fyrirlestrasal Eddu, Arngrímsgötu 5.

Ráðstefnan fer nú fram í áttunda sinn og er haldin í samstarfi við Málvísindastofnun Háskóla Íslands.

Nánar má fræðast um erindin á vef félagsins.

Dagskrá

9.25–9.30 Þingið sett

9.30–10 Haukur Þorgeirsson: Formgerð, fílólógía og félagslegir þættir – þróun hins forna hljóðasambands ‘vá’

10–10.30 Jón Axel Harðarson: Um klofningu og stígandi tvíhljóð í fornnorrænu

10.30–11 Kaffihlé

11–11.30 Helgi Skúli Kjartansson: Bragreglan um „órofinn nafnlið“

11.30–12 Teresa Dröfn Freysdóttir Njarðvík: Bragfræðileg óregla í miðaldarímum – samsláttur í braghendu og úrkasti

12–12.30 Yelena Sesselja Helgadóttir: Um tengsl þulubyggingar við umhverfi þulunnar, eða Fylgni enn óþekk(t)

12.30–13.30 Hádegishlé

13.30–14 Þorgeir Sigurðsson: Sagnaforliðurinn ‘of’ í elsta íslensku ritmáli

14–14.30 Guðvarður Már Gunnlaugsson: Eru 17 rithendur á íslensku hómilíubókinni? Eða aðeins ein?

14.30–15 Aðalsteinn Hákonarson: Textafræði örnefnaskrár

15–15.30 Kaffihlé

15.30–16 Katrín Axelsdóttir: Hugað að hælibörvum – Lítið eitt um rúnaristuna Qorlortup Itinnera 2 (GR NOR1998;10)

16–16.30 Guðrún Þórhallsdóttir: Leikur að orðsifjum – Taumhald, tamning, þamir og þumur í íslensku og færeysku

16.30–17 Jón Símon Markússon: Um útjöfnun algengra beygingarvíxla í fleirtölumyndum færeyskra karlkynsnafnorða

17.00 Ráðstefnuslit og léttar veitingar

Allir velkomnir.

Viðburður á Facebook

Klippimyndasmiðja undir stjórn Kristínar Rögnu Gunnarsdóttur.

Í fjölskyldusmiðjunni sunnudaginn 26. október býðst börnum og fullorðnum að setja saman eigin klippimyndir úr alls kyns pappírsúrklippum, m.a. gömlum veggspjöldum sem sýna myndir úr handritunum.

Kristín Ragna Gunnarsdóttir er sjálfstætt starfandi grafískur hönnuður, teiknari og rithöfundur. Hún hefur unnið á skapandi hátt með norræna goðafræði og átt þátt í því að endurskapa þennan spennandi heim, m.a. með því að nota aðferðir samklipps.

Kristín Ragna hefur hlotið Dimmalimm − Íslensku myndskreytiverðlaunin í tvígang. Annars vegar fyrir bókina Hávamál sem hún vann ásamt Þórarni Eldjárn og hins vegar Örlög guðanna sem var samvinnuverkefni hennar og Ingunnar Ásdísardóttur. Í þessum verkum teflir Kristín Ragna saman málverki, teikningu og samklippi svo úr verður hrífandi heimur.

Tökum upp skærin og búum til okkar eigin listaverk í haustfríinu!

Viðburðurinn fer fram í safnkennslustofunni Sögu á 1. hæð og stendur yfir frá kl. 14 til 16.

Viðburður á Facebook

Þingið er helgað minningu Jenny Jochens (1928‒2025).

Dagskrá

14.00 Guðrún Ingólfsdóttir

Jenny Jochens – Minning

14.15 Haukur Þorgeirsson

Tvenns konar Laxdæla saga: Fyrstu drög að nýrri útgáfu

14.45 Brynja Þorgeirsdóttir

Raddir skáldskaparins í Laxdæla sögu 

15.15 María Elísabet Bragadóttir flytur ljóð

15.30  Kaffihlé

16.00 Torfi H. Tulinius

Baráttan um blóðið. Laxdæla og átök Sturlungaaldar

16.30 Guðrún Nordal

Konurnar í Sælingsdalstungu

17.00 Kristín Ómarsdóttir flytur ljóð

Léttar veitingar

Viðburður á Facebook

Hjalti Snær Ægisson flytur fyrirlestur í tengslum við sýninguna Heimur í orðum.

Tveggja postula saga Jóns og Jakobs er lengsta sagan í Skarðsbók postulasagna, hinu gagnmerka handriti sem er talið ritað á Íslandi um 1360. Í sögunni er greint frá bræðrunum Jakob og Jóhannesi Sebedeussonum, lærisveinum Krists, og því ötula starfi sem þeir vinna við að útbreiða boðskap meistara síns eftir krossfestinguna.

Sagan hefur löngum þótt óhóflega löng og sundurlaus, enda samsett úr fjölda heimilda sem eru oft nefndar beint í texta sögunnar. Finnur Jónsson lýsti verkinu í bókmenntasögu sinni árið 1901 sem „sérlega langdreginni og óbærilega leiðinlegri framleiðslu“ (‚en overordenlig vidtløftig og ulidelig kedsommelig fremstilling‘).

Í fyrirlestrinum verður því hins vegar haldið fram að sagan sé heildstætt og haganlega samsett listaverk með skýra stefnu þar sem allur textinn (útúrdúrarnir þar með taldir) þjónar markvissum tilgangi.

Við rekjum okkur í gegnum atvik sögunnar lið fyrir lið og grennslumst fyrir um aðferð höfundarins, listrænar ákvarðanir og aðlögun þeirra latínubóka sem lagðar eru til grundvallar við ritun sögunnar.

Viðburður á Facebook

Fyrirlestur Árna Magnússonar heldur að þessu sinni fræðikonan Åslaug Ommundsen, prófessor við Háskólann í Bergen.

Ágrip erindisins bæði á norsku og ensku:

Pergament og piksler: nye tilnærminger til skriftlig kulturarv

Den skriftlige kulturarven som ble skapt av middelalderens skrivere, er omfangsrik og mangfoldig og omfatter både folkespråklige og latinske tekster. De siste årene har forskning på håndskriftsmateriale blitt utvidet i to ulike retninger. Naturvitenskapene har åpnet dører til banebrytende og ny kunnskap om de materielle sidene ved middelalderens bøker. Samtidig gir digital teknologi unike muligheter for både analyse og tilgjengeliggjøring. Denne forelesningen vil diskutere utviklingen innenfor fragmentstudier med utgangspunkt i to delvis overleverte latinske liturgiske bøker kopiert av islandske skrivere.

Parchment and pixels: re-examining written cultural heritage 

The written cultural heritage created by medieval scribes is extensive and diverse, encompassing both vernacular and Latin texts. In recent years, research on manuscript material has been expanded in two distinct directions: On one hand, the natural sciences have opened doors to groundbreaking new knowledge about the material aspects of medieval books and fragments. On the other hand, digital technology offers unique opportunities for both analysis and accessibility through digital tools and representation. This lecture will discuss the development of fragment studies, illustrated by two fragmentary liturgical books in Latin copied by Icelandic scribes.

Fyrirlesturinn verður fluttur á ensku og er öllum opinn.

Viðburður á Facebook

Að venju verður dagur íslenskrar tungu haldinn hátíðlegur 16. nóvember nk. Í tilefni dagsins munu nokkrir starfsmenn Árnastofnunar og kennarar í íslensku við Háskóla Íslands flytja örfyrirlestra um fjölbreytt efni laugardaginn 15. nóvember.

Fyrirlestrarnir hefjast kl. 13 í fyrirlestrasal Eddu og standa fram eftir degi.

Nánari dagskrá verður auglýst síðar. Allir velkomnir.

Nánari upplýsingar síðar.