Greinin er lítið breytt frá fyrirlestri sem haldinn var þann 29. nóvember 2009 á vegum Nafnfræðifélagsins.

 

Inngangur

Í þessari grein er fjallað um hlutverk og verkefni örnefnanefndar og greint frá starfsemi og helstu viðfangsefnum á tæplega þriggja ára tímabili formennsku minnar í nefndinni, frá febrúar 2007 til nóvember 2009.¹ Allar tölulegar upplýsingar miðast við þetta tímabil.

 

1. Hlutverk og verkefni

Örnefnanefnd er stjórnsýslunefnd og heyrir undir mennta- og menningarmálaráðuneytið. Í henni eiga sæti þrír fulltrúar: formaður skipaður af mennta- og menningarmálaráðuneyti, fulltrúi tilnefndur af Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og fulltrúi tilnefndur af umhverfisráðuneytinu. Auk þess á sæti í nefndinni áheyrnarfulltrúi frá Íslenskri málnefnd. Nefndin er skipuð til fjögurra ára í senn.

Örnefnanefnd starfar á grundvelli laga nr. 35/1953, um bæjanöfn o.fl., með síðari breytingum og í samræmi við reglugerð nr. 136/1999 um störf örnefnanefndar. Nefndin starfar innan þess lagaramma sem henni er settur og verkefni hennar ná aðeins til þeirra sviða sem tilgreind eru í reglugerðinni. Nefndin vísar því frá erindum sem falla ekki undir verksvið hennar.

Elstu lög um bæjanöfn eru frá 1913. Helsti hvatinn að lagasetningunni virðist hafa verið nafnbreytingar á gömlum og grónum býlum sem þá voru farnar að færast mjög í vöxt. Bændur vildu hvorki kenna býli sín við hjáleigur og kot né heldur að þau bæru nöfn sem þótti minnkun að. Stundum má sjá að þessar hugmyndir stafa af því að menn skildu ekki lengur upprunamerkingu býlisheitisins. Menn gátu þá gefið nýbýlum heiti og breytt nöfnum eldri býla að því er virðist án afskipta yfirvalda. Þessu vildu yfirvöld stemma stigu við og koma böndum yfir enda orðið „hrein og bein landfarsótt“ eins segir í frumvarpinu til laganna. Þannig urðu t.d. á þessum árum nafnbreytingarnar Geitastekkur → Bjarmaland; Vælugerði → Þingdalur; Hrappsstaðir → Hlíð; Suðurkot → Skrúðvangur (Þórhallur Vilmundarsson 1980). Mörg sérstæð nöfn hurfu því og heldur flatneskjulegri að einhverjum fannst tóku við. Til er þekkt vísa um slíka nafnbreytingu á bæ einum í Kræklingahlíð: Lögmannshlíðar vífum vænum/verður fátt að bitlingi/ þegar ekur út úr bænum/Ólafur á Hlíðarenda. Bóndinn þar hafði pantað vísu til að festa hið nýja bæjarnafn í sessi sem hann hafði fengið breytt því honum var nokkur ami að gamla nafninu, Tyllingur, sem sveitungarnir afbökuðu gjarnan.

Með nýju lögunum sem sett voru 1913 þurfti leyfi stjórnarráðsins til að breyta nafni. Sýslumaður gat neitað um nýnefni þætti honum það óheppilega myndað eða óviðeigandi. Nafnbreytingar virðast samt sem áður vera býsna tíðar áfram en nú á tímum eru óskir um nafnbreytingar afar fátíðar og þá yfirleitt tilkomnar vegna einhvers annars en sjálfrar merkingar nafnsins (sbr. 2.2).

Örnefnanefnd var komið á fót 1935 og tók hún þá við hlutverki stjórnarráðsins og sýslumanna. Lögunum var breytt lítilsháttar 1937 og svo aftur 1953. Á þeim grunni hvíla lögin nú þótt allnokkrar breytingar hafi verið gerðar á þeim síðan og aukið við nokkrum sinnum, einkum árið 1998. Reglugerð um störf nefndarinnar var sett 1999 þar sem lagagreinarnar eru útfærðar og nefndinni settar eins konar starfsreglur. Segja má þó að margt í lögunum rími ekki við búsetuhætti nú á dögum eða kannski frekar að erfitt sé að finna stað í lögunum þeim búsetuháttum sem færast í vöxt þar sem fólk á tvö heimili, eitt í þéttbýli og annað í dreifbýli, og er þá hvorki átt við sumarbústað í gömlum skilningi né heldur býli í hefðbundinni merkingu þar sem stundaður er búskapur eða einhver önnur atvinnustarfsemi. Samkvæmt lögum getur fólk hins vegar aðeins átt eitt lögheimili og nefndinni ber fyrst og fremst að líta til lögheimila fólks (sbr. Lög nr. 21/1990 um lögheimili, 4. gr.).  Þarna er grátt svæði og þarf nefndin oft að taka afstöðu til þess hvort erindi sem henni berast um tilkynningu á nafni á býli heyri undir verksvið hennar því ekki er alltaf ljóst um hvers konar eignarform er að ræða. Þarna lendir nefndin í nokkurri klemmu því raunverulegt hlutverk hennar er aðeins að kanna og taka afstöðu til nafntillagna en ekki til búsetuforms.

Verkefni örnefnanefndar samkvæmt fyrrnefndum lögum og reglugerð eru eftirfarandi:

a. Að taka við tilkynningu um nafn nýbýlis og fjalla um það til samþykktar eða synjunar og senda samþykkt nafn til þinglýsingarstjóra.
b. Að fjalla um beiðni um breytingu á nafni býlis til samþykktar eða synjunar og senda samþykkta nafnbreytingu til þinglýsingarstjóra.
c. Að fjalla um beiðni sveitarstjórnar um lögfestingu á nafni á nýju þéttbýli eða þorpi, sem myndast hefur í landi jarðar eða jarða, til samþykktar eða synjunar og senda samþykkt nafn til   þinglýsingarstjóra.
d. Að úrskurða hvaða örnefni skuli sett á landakort sem gefin eru út á vegum Landmælinga Íslands eða með leyfi þeirra, sé ágreiningur eða álitamál um það efni og því hafi verið skotið til nefndarinnar.
e. Að úrskurða um nýtt götunafn eða sambærilegt örnefni innan sveitarfélags, hafi risið ágreiningur um efnið og honum hafi verið skotið til nefndarinnar.
f. Að úrskurða um nýtt eða breytt nafn húss í kaupstað, kauptúni eða þorpi, hafi risið ágreiningur um efnið og honum hafi verið skotið til nefndarinnar.
g. Að veita umsögn um fyrirhugað nafn á nýju sveitarfélagi eða nafnbreytingu og um þau nöfn sem greiða skal atkvæði um ef könnun er gerð á viðhorfi íbúa sveitarfélags til nafns þess.

Sé þetta dregið saman má sjá að nefndin hefur þríþætt hlutverk:

a. Að taka afstöðu til nafna á nýjum býlum og þéttbýli, til samþykktar eða synjunar.
b. Að úrskurða ef upp rís ágreiningur um:
     i) örnefni á opinberum landakortum.
     ii) ný götuheiti eða sambærileg örnefni innan sveitarfélags.
c. Að veita umsögn um tillögur að nöfnum á nýjum sveitarfélögum.

Fyrsti þátturinn er sá veigamesti í starfsemi nefndarinnar og falla flest erindi sem til nefndarinnar berast undir hann. Þetta endurspeglast líka í heiti laganna sem nefndin starfar eftir, Lög um bæjanöfn o.fl., og nefndina mætti þess vegna kalla bæjanafnanefnd. Til nafntillagna teljast ný nöfn, þ.e. nöfn á nýjum skikum úr jörðum, sem og nafnbreytingar, en frekar lítið er um slík erindi nú á tímum eins og fyrr sagði.

Þessi þáttur lýtur að skráningu í Fasteignaskrá Íslands því óheimilt er að þinglýsa nýjum nöfnum og skrá þau án samþykkis örnefnanefndar. Þeim sem stofna lögbýli eða fá lóð í dreifbýli og byggja sér hús þar á er því skylt að bera undir nefndina val sitt á nafni landsins eða lóðarinnar og fá það samþykkt áður en það er skráð og því þinglýst.

Þegar teknir eru skikar úr jörðum fá þeir fyrst sama heiti í Fasteignaskránni og jörðin sjálf en eru auðkenndir með öðru landnúmeri aftan við nafnið. Séu skikarnir margir er gjarnan skeytt inn á milli nafns og númers auðkennum á borð við land eða lóð og getur verið allur gangur á því hvernig skráningu er háttað. Flestir vilja gefa jörðum sínum eða húsum ný nöfn og þá kemur til kasta örnefnanefndar. Á jörðum sem hafa verið margskiptar getur skráningin orðið afar flókin og erfitt að ráða í hvernig hefur háttað til upphaflega. Ný og önnur heiti greiða því svo sannarlega úr þessu. Hér þarf hins vegar að gera greinarmun á opinberri skráningu annars vegar, og það er það sem snýr að örnefnanefnd, og svo óopinberum nöfnum sem býlin kunna að ganga undir og eru ekki þau sömu. Það sama má segja um merkingar býla og húsa, þ.e. vegvísa. Það er alfarið á ábyrgð sveitarfélaga og örnefnanefnd hlutast ekkert til um í þeim efnum en fær hins vegar oft kvartanir frá fólki sem lúta að slíku.

Hægt er að skjóta málum til örnefnanefndar ef ágreiningur rís um örnefni á kortum Landmælinga en annars hefur nefndin engin afskipti af nafnsetningu á kort. Það sama gildir um ný götuheiti. Úrskurðarbeiðnir af þessu tagi eru fátíðar og kom ekki til þess í tíð nefndarinnar á því tímabili sem hér er til umfjöllunar.

Þriðja hlutverk örnefnanefndar er að veita umsögn um tillögur að nöfnum á nýjum sveitarfélögum sem ætlunin er að bera undir atkvæði íbúanna en lokaákvörðun í þeim efnum er ekki á valdi nefndarinnar. Tillögurnar eru stundum mjög margar og nefndin mælir oft með fleiri en einni tillögu sem er íbúanna að velja á milli. Erindi af þessu tagi berast í hrinum þegar mikið er um sameiningar sveitarfélaga.

Þótt nefndin beri heitið örnefnanefnd má sjá af framangreindu að það er í raun frekar takmarkað svið örnefna sem að henni snýr, þ.e. ef við skilgreinum örnefni vítt. Verksvið nefndarinnar hverfist svo að segja allt um opinbera skráningu á bæjaheitum og sveitarfélagaheitum. Nafnsetning örnefna á kortum kemur aðeins til kasta nefndarinnar sé ágreiningur um þau.

Nefndin er verkfæri yfirvalda til að hafa eftirlit með og áhrif á þessa hlið örnefnaforðans, þ.e. að ný bæjaheiti og sveitarfélagaheiti samræmist íslensku málkerfi og málvenju. Nefndin hefur því málstýrandi hlutverk en með málstýringu er átt við aðgerðir til að hafa áhrif á vöxt og viðgang tungumálsins: hvernig það þróast og hvernig það er notað.

Eftirfarandi þættir eru því ekki á verksviði örnefnanefndar:

a. Nefndin hvorki býr til örnefni né sér um að koma örnefnatillögum á kort.
b. Nefndin hefur ekkert með ný götuheiti að gera.
c. Nefndin tekur ekki afstöðu til nafna á sumarbústöðum eða húsum í þéttbýli og vísar auk þess frá erindum um nafngiftir á óbyggðum landspildum.

Örnefnasetningar á kort eru á verksviði Landmælinga Íslands í samráði við nafnfræðisvið Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum.

Götuheiti eru á vegum sveitarfélaga og í sumum stærri sveitarfélögum eru starfandi götuheitanefndir sem búa til götuheiti. Örnefnanefnd hefur engin afskipti af þeirri starfsemi.

Menn geta sett skilti á sumarbústaði sína og gefið þeim heiti eftir sínu höfði en þeir fá ekki opinbera skráningu sem slíkir. Sumarbústaðir eru skráðir á nafn jarðarinnar sem þeir eru byggðir á og auðkenndir með sérstakri talnarunu þar fyrir aftan og fá svo flokkunarheitið sumarbústaður.

 

2. Nafntilkynningar

2.1 Ný bæjaheiti

Í töflu 1 eru tölulegar upplýsingar um fjölda tilkynninga um ný bæjanöfn á tímabilinu frá 2007 til nóvember 2009 með samanburði við árin þar á undan. Einnig er sýnt hvaða afstöðu nefndin tók til erindanna.

• Tilkynningar alls: 184
  • 2007:   85
  • 2008:   66
  • 2009:   33
•  
  • 2006: 41;  2005: 35;   2004: 23;   2003: 29;   2002: 15

• Samþykkt nöfn            131                 71%  (82%)
• Vísað frá/frestað          25                   15%
• Hafnað                        28                   14%  (18%)

Tafla 1: Tilkynningar um ný nöfn

Eins og sjá má er hægfara aukning í fjölda tilkynninga frá árinu 2003 til 2006 með örlítilli niðursveiflu á árinu 2004. Á árinu 2007 verður stórfelld aukning og hefur hvorki fyrr né síðar borist jafnmikið af erindum til nefndarinnar um ný bæjaheiti. Án efa helst þetta í hendur við efnahagsleg gæði og þenslu, hið svokallaða góðæri, sem nær hámarki sínu á árinu 2007. Það verður stöðutákn að eiga jarðarskika, ekki einungis sumarbústað heldur jörð. Það má m.a. merkja á aukinni ásókn í lögbýlisrétt fyrir landskika. Kreppan segir svo til sín strax árið 2008 og árið 2009 færist þetta í svipað horf og var fyrir hámark góðærisins.²

Dreifingin á samþykktum nöfnum, frávísunum og erindum sem er hafnað er með svipuðu móti frá ári til árs á þessu tímabili.

Erindum er vísað frá þar sem ekki hefur verið sýnt fram á að stofnað hafi verið býli, þ.e. um er að ræða sumarbústaði eða óbyggðar lóðir eða landskika, eins og fram kom í 1. kafla. Ef tilskilin gögn vantar eða erindi þarfnast athugunar er þeim frestað en þau mál koma oftast fyrir nefndina síðar og eru þá yfirleitt samþykkt.

Eins og sjá má á töflunni samþykkir örnefnanefnd langflestar nafntilkynningar sem henni berast (71%), taki hún á annað borð afstöðu til þeirra. Ef við drögum frá þær tilkynningar sem uppfylla ekki formleg skilyrði, þ.e. þessar 25 sem vísað var frá eða frestað, þá samþykkti nefndin 82% erindanna og hafnaði 18%, eða tæpum fimmtungi. Ég geri síðar (4.2) nánari grein fyrir ástæðum synjana en vil nefna strax að í rúmlega þriðjungi tilvika er ástæðan sú að bæjarheitið sem lagt var til er samnefni við aðra fasteign innan sama umdæmis sýslumanns. Nefndinni er óheimilt skv. lögum um bæjanöfn að samþykkja slík nöfn jafnvel þótt fullkomlega góð og gild teljist vera og er það ákvæði sett af öryggisástæðum (sbr. Lög, nr. 35/1953, um bæjanöfn o.fl., með síðari breytingum, 5. gr.). Samnefnd býli sem þó kunna að finnast innan sama lögsagnarumdæmis hafa í flestum tilvikum fengið heiti sín fyrir tíma þessarar lagasetningar.

Þegar samnefnin hafa verið dregin frá eru ekki eftir nema um 20 nöfn af 184 nafntilkynningum sem ekki hlutu náð fyrir augum nefndarinnar þessi tæpu þrjú ár sem tölurnar taka mið af, sem vart getur talist ýkja mikið. Það segir okkur að annaðhvort sé nefndin mjög frjálslynd, sem fær tæpast staðið því viðmiðin eru nokkuð ströng eins og gerð verður grein fyrir í 3. kafla, eða það sem líklegra er að flestir hafi góða tilfinningu fyrir því hvað teljist vera gott og gilt bæjarnafn og málkennd manna í þeim efnum sé nokkuð stöðug. Enda er ekki að sjá að neinar róttækar breytingar í nafnavali séu í uppsiglingu þótt vissulega megi sjá eilítið aðrar áherslur en fyrir um hálfri öld eins og fræðast má um í grein Þórhalls Vilmundarsonar frá 1980.

2.2 Nafnbreytingar

Ekki er mikið um að fólk vilji breyta nöfnum á býlum og sendi örnefnanefnd beiðni þess efnis eins og sjá má á töflu 2. Ásóknin í nafnbreytingar virðist hafa minnkað nokkuð frá því sem var á árum áður um miðja tuttugustu öld og fyrr (sjá Þórhall Vilmundarson 1980:29–30). Ástæðan kann að vera sú að sérkennilegum bæjaheitum eða nöfnum sem fólki fannst minnkun að hefur þegar verið útrýmt (sbr. 1. kafla) eða smekkurinn og tíðarandinn hefur breyst. Tafla 2 sýnir fjölda beiðna á tímabilinu frá 2007 til nóvember 2009 og afstöðu örnefnanefndar til erindanna.

• Fjöldi beiðna:  15
  • 2007:   7
  • 2008:   5
  • 2009:   3
• Fallist á nafnbreytingu           11 (73%)
• Vísað frá/frestað                   1
• Hafnað                                 3

Tafla 2: Beiðni um nafnbreytingu

Það kann að skjóta skökku við að sjá hversu hátt hlutfall beiðna um nafnbreytingar fallist er á í ljósi þess að nefndin er fastheldin og leyfir þær ekki nema „alveg sérstaklega standi á“ eins og orðað er í 5. gr. laga nr. 35 um bæjanöfn. Þessi undantekningartilvik eru útfærð nánar í reglugerð um störf örnefnanefndar og eiga við þegar nafn er talið mjög óviðeigandi eða óheppilega myndað eða um er að ræða samnefni við annað bæjarheiti í sama umdæmi sýslumanns, en slíkt er talið óæskilegt frá öryggissjónarmiði.

Tafla 7: Synjanir á grundvelli nafngiftahefðar

Þessum 19 nöfnum var hafnað á grundvelli þess að þau væru andstæð nafngiftahefð. Sundurgreina má rökin fyrir því frekar og er sýnt í töflu 8 hver var ástæða synjunar í hverju tilfelli.

• Sögulega villandi    4: Aðalból, Hof, Hestahof, Kirkjuból
• Tilfinningarök     3: Demantsklettur, Demantslækur, Gullhellir
• Ekki vísað til staðhátta    3: Grænahlíð, Hamarsey, Naust
• Stefnuviðmið vantar    2: Austurás, Miðgarður
• Fyrirtækjanafn    2: Áning, Barkarstaðaskógur
• Huglægt ástand    2: Draumahellir, Draumastaðir
• Framburðarmynd    1: Litlhóll (samþykkt sem Litlihóll)
• Hverfult veðurfar    1: Stormur
• Dýrsheiti sem ekki er líkingarnafn    1: Ylfingur

Tafla 8: Sundurgreindar ástæður synjana

Fjórar nafntillögur þóttu fela í sér sögulegar rangfærslur. Nafntillögunni Aðalból, á land úr jörðinni Kirkjuferjuhjáleigu var hafnað með þeim rökum að merking nafnsins gæfi til kynna að þar væri um höfuðból að ræða en ekki spildu úr landi annarrar jarðar og það hjáleigulandi. Engar heimildir eru til um kirkju á jörð þeirri sem skiki sá sem eigendur vildu gefa heitið Kirkjuból er fenginn úr. Sama gildir um Hof og Hestahof: Engar heimildir fundust um hof til forna á þeim jörðum og ekki var heldur unnt að finna merkingunni hof í landslagi, þ.e. ´hjalli´ eða ´hæð´, stað í landinu.

Demanta- og gullörnefnum var hafnað á þeim forsendum að ekki væri nein hefð fyrir því að kenna býli við eðalsteina eða góðmálma. Þarna kunna líka að liggja að baki tilfinningarök en nefndin samþykkir ekki nöfn af því tagi eins og fram hefur komið og hafnaði því líka nafntillögum með forliðnum drauma.

Merking nafnliða í þremur tillögum gekk í berhögg við ásýnd lands og umhverfis: Grænahlíð er byggð á flötu landi, Naust er ekki við sjávarsíðuna og engar eyjar, hvorki í vatni né á landi, fundust í nágrenni Hamarseyjar. Því nafni svipar óneitanlega til fyrirtækjanafna og ekki ólíklegt að slík hugsun hafi legið þar að baki en nefndin heimilar ekki bæjaheiti sem augljóslega eru hrein og klár fyrirtækjanöfn og ekki unnt að finna í þeim neina skírskotun til staðhátta, sbr. umfjöllun í 3. kafla. Af slíkum toga eru nöfnin Áning, en þar er rekin ferðaþjónusta, og Barkarstaðaskógur en eigendur óskuðu nafnbreytingar úr Barkarstaðasel til samræmis við nafn þess fyrirtækis sem stóð í umfangsmikilli skógrækt á landinu.⁴

Stormur þótti hvorki vísa til staðhátta né afmarkaðs kennileitis heldur til hverfuls veðurfyrirbrigðis og var því ekki samþykkt sem bæjarheiti.

Örnefnanefnd taldi að heitið Ylfingur gæti ekki talist líkingarnafn kennileitis við dýrið ylfing á sama hátt og t.d. bæjanöfnin Hestur og Göltur en dýrsheiti eru algeng sem nafnliður í íslenskum bæjanöfnum og vísa þá jafnan til kennileitis sem tengist eða minnir á sköpulag viðkomandi dýrs (sbr. Þórhall Vilmundarson 1983:82-83). Frekari rök gegn nafninu voru að engin hefð væri heldur fyrir „afkvæmaheitum“ dregnum af bæjarnafni þeirrar jarðar sem byggt er úr sem í þessu tilviki var jörðin Syðri-Úlfsstaðir, auk þess að líklegt væri að þar lægi að baki mannsnafnið Úlfur fremur en dýrið úlfur.

4.3 Lokaorð

Athyglisvert er að engin nafntillagnanna sem örnefnanefnd bárust á títtnefndu tímabili sækir til goðafræðinnar eða hefur að fyrirmynd nöfn á fornfrægum eða landskunnum höfuðbólum en í leiðbeiningum örnefnanefndar frá árinu 1951 um val nýrra bæjanafna er sérstaklega tekið fram að slík nöfn séu ekki leyfð (sbr. Þórhall Vilmundarson 1980:28). Dæmi um nöfn af þeim toga væru Baldursheimur, Fensalir, Lögberg og Keldur. Þetta segir eflaust sitt um breytt samfélag og hugsunarhátt: Goðafræðin og sagan eru mönnum líklega ekki eins nærtæk og fyrrum og ekki sá sjóður sem sótt er í við nýmyndun nafna nú á dögum.

Í sömu leiðbeiningum er einnig amast við því sem kallað er „tilgerðarleg nöfn“ og þau ekki heimiluð. Nú er það að vísu huglægt hvað telst tilgerðarlegt og eflaust líka misjafnt eftir tímum. Skrúður og Aðalból voru nefnd sem dæmi um tilgerðarleg nöfn 1951. Aðalbóli var að vísu hafnað sem nafni af núverandi nefnd en á sögulegum forsendum, eins og greint hefur verið frá. Þótt nöfnunum með demant, gulli og draumum sem forlið hafi verið hafnað með þeim rökum að ekki væri venja að kenna nöfn bæja við eðalsteina, góðmálma og huglægt ástand mætti allt eins fella þau undir flokk „tilgerðarlegra nafna“ eins og sá flokkur horfir við örnefnanefnd nú á tímum. Hugsanlega eiga nafntillögur af þessu tagi eftir að sækja á og smekkur manna í þeim efnum, jafnvel nefndarmanna í örnefnanefnd, að breytast í framtíðinni. En íhaldssöm nefnd eins og örnefnanefnd hlýtur samt alltaf á hverjum tíma að halda fram hefðinni og sporna gegn of róttækum nýjungum í nafnavali.

Heimildir

• Ari Páll Kristinsson. 2010. Um íslenska örnefnastýringu. Orð og tunga 12:1–23.
• Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans, Reykjavík.
• Finnur Jónsson. 1907–1915. Bæjanöfn á Íslandi. Safn til sögu Íslands og íslenskra bókmennta IV. Hið íslenzka bókmenntafélag, Kaupmannahöfn.
• Janzén, Assar. 1947. De fornvästnordiska personnamnen. Assar Janzén (ritstj.): Personnnavne, bls. 22–186. Nordisk kultur VII. Albert Bonniers förlag, Stockholm.
• Lög, nr. 21/1990, um lögheimili.
• Lög, nr. 35/1953, um bæjanöfn o.fl., með síðari breytingum.
• Reglugerð, nr. 136/1999, um störf örnefnanefndar.
• Þórhallur Vilmundarson. 1980. Nýnefni og örnefnavernd á Íslandi. Grímnir 1:24–36.
• Þórhallur Vilmundarson. 1983. Safn til íslenzkrar örnefnabókar 2. Grímnir 2:51–144.

Aftanmálsgreinar

1. Ég gegndi formennsku í örnefnanefnd frá 20. febrúar 2007 til 20. febrúar 2011.
2. Hér má því við bæta að tvær tilkynningar áttu eftir að berast nefndinni á árinu 2009, svo alls urðu þær 35, en á árinu 2010 bárust nefndinni einungis 19 tilkynningar.
3. Nafnið gæti að sjálfsögðu einnig verið dregið af örnefni í landinu, þar væri ás sem kallaðist Austurás.
4. Síðar var þetta nafn reyndar samþykkt en þá hafði skráningu verið breytt úr nafnbreytingu í nýbýlisskráningu á spildu úr Barkarstaðaseli og því ekki lengur um að ræða að gamalgróið býlisheiti væri aflagt.

 

Þóra Björk Hjartardóttir
Íslensku- og menningardeild
Háskóla Íslands
Árnagarði við Suðurgötu
ÍS-101 Reykjavík, ÍSLAND
thorah@hi.is