Orðið kjallari ‘hluti húss undir jarðhæð, að hluta eða öllu leyti niðurgrafinn’ kemur þegar fyrir á nokkrum stöðum í fornu máli (sjá Fritzner undir kjallari). Það kemur þar stundum fyrir í myndinni kelleri og er talið vera gamalt tökuorð í norrænum málum úr fornsaxnesku, en þangað komið úr latínu cellarium ‘forðabúr.’ Orðið kjallari hefur þegar í fornmáli getið af sér samsett orð eins og kjallaramaður; steinkjallari, vínkjallari. Það hefur varðveist óslitið fram á þennan dag og löngu aðlagast íslensku máli að framburði og beygingu, borið fram /kjadlari/ og hefur t.d. myndina kjöllurum í þágufalli fleirtölu. 

Í 16., en einkum 17. og 18. aldar heimildum bregður því fyrir að orðið kjallari sé notað í nokkuð annarri merkingu en ‘forðageymsla niðurgrafin undir húsi’. Af dæmum frá 17. og 18. öld í Ritmálssafni Orðabókar Háskólans er að ráða að orðið hafi einnig verið haft um umbúnað, ílát, tösku eða kassa til að hafa í vínflöskur, glös og staup á ferðalögum. Sum dæmi eru að vísu skýrari en önnur:

• kjallari með 6 glösum (Bps AII 17, 603 (1729))
• kjallari með 6 þriggja marka flöskum fyrir messuvín (K XVIII1 A2, 182 (1757))
• gamall kjallari með 10 flöskum heilum, sumum forskrúfuðum, sumum skrúfulausum (Bps AII 20, 212 (1768))

Í latnesk-íslenskri orðabók frá árinu 1738 þýðir höfundurinn, Jón biskup Árnason, orðin VASA VIATORIA ‘ferða-ílát’ svo: ‘flöskur, staup, kjallarar og önnur þvílík ker sem menn færa með sér á reisunni’ (Nucl.Lat., bls. 391).

Í 19. aldar ritum og fram á 20. öld þykir þörf á því að skýra hvað átt er við með svona kjöllurum, því að farið er að fyrnast yfir merkinguna og slíkir „ferðabarir“ líklega úr sögunni:

• „kjallari“ er kista með mörgum ferhyrndum hólfum til þess að geyma í vínflöskur. (TBókm XVII, 110 (1896))
• Þeir ... áttu svonefnda „kjallara“... . Það voru trékassar með skilrúmum í. (JsJsÞjóðh, 237)

Áður var minnst á að orðið sjálft, kjallari, er gamalt tökuorð í norrænum málum. Sama er að segja um þessa yfirfærðu merkingu, hún er til orðin fyrir erlend áhrif, annaðhvort þýsk eða dönsk. Í danska orðinu kælder ‘kjallari’ er að finna framangreinda merkingu, ‘en slags kasse ..., hvori ... flasker forsendtes ell[er] opbevaredes’ (ODS XI (Kælder 3) 1086), en þessi merking er sögð sjaldgæf og vitnað í 18. aldar heimildir. Enn fremur er þessi merking í þýsku í orðunum keller, flaschenkeller og kellerchen (sjá Grimms Wörterbuch undir KELLER 1 d).

Þess má að lokum geta að til er orðið flöskufóður í sömu merkingu og kjallari og á sér fyrirmyndir í dönsku (flaskefo(de)r) og þýsku (flaschenfutter).