Skip to main content

Sagan upp á hvern mann

Sagan upp á hvern mann
Í þessari bók er fjallað um heimssýn í ævintýrum og sagnasjóðum Elísabetar Friðriksdóttur, Friðfinns Runólfssonar, Guðríðar Finnbogadóttur, Herdísar Jónasdóttur, Katrínar Valdimarsdóttur, Kristínar Níelsdóttur, Stefáns Guðmundssonar og Steinunnar Þorsteinsdóttur. Þetta sagnafólk er valið úr hópi þeirra fjölmörgu sem sagt hafa ævintýri sín og sögur inn á segulbönd sem varðveitt eru í Árnasafni í Reykjavík. Stærsta hlutanum var safnað af Hallfreði Erni Eiríkssyni, Jóni Samsonarsyni og Helgu Jóhannsdóttur á árunum 1963-75. Reynt er að leita svara við spurningum um hlutverk og umhverfi ævintýranna, hvort og þá hvernig náttúrlegt og félagslegt umhverfi endurspeglast í ævintýrunum sem sagnafólkið velur að segja. Æviskeið fólksins er því kannað og sagnasjóður hvers og eins gaumgæfður. Getur verið að lífsviðhorf, gildismat og stéttarvitund sagnafólksins birtist á einhvern hátt í sögunum? Er munur á ævintýrum karla og kvenna? Hefur náttúran og samfélagið sem fólkið býr í eitthvað að segja um hvernig hefðbundnar sögur eru sagðar hverju sinni? Hvaða þýðingu hafa ævintýrin fyrir sagnafólkið og áheyrendurna? Eru þau eingöngu sögð til skemmtunar eða hafa þau einnig uppeldisgildi og táknræna merkingu sem veitir innsýn í sálarlíf manna? Niðurstaðan er sú að til þess að komast nær merkingu ævintýranna skipti verulegu máli að þekkja ævi sagnafólksins sem segir þau og umhverfið sem það bjó í.

Margar sögur sagnafólksins eru prentaðar í bókinni en einnig er hægt að hlusta á þær.
Um verkefnið
Í verkefninu er fjallað um átta íslenska sagnamenn og sögurnar þeirra. Allir eiga þeir sameiginlegt að hafa sagt ævintýri inn á segulbönd sem eru varðveitt í þjóðfræðisafni stofnunarinnar. Rannsóknin felst í því að athuga hvort og þá hvernig ævintýrin taka mynd af viðhorfum sagnafólksins, umhverfi þess og sálarlífi. Til þess þarf að byrja á að gera sér grein fyrir ævi fólksins með því að greina nákvæmlega hljóðrituðu sögurnar og viðtölin við það. Frekari heimilda er leitað í prentuðum ritum og viðtölum við fólk sem man eftir sagnamönnunum og heyrði þá segja sögur.

Markmiðið með verkefninu er að velta upp og leita svara við spurningum um hlutverk og umhverfi íslenskra ævintýra en einnig hvort og þá hvernig náttúrulegt og félagslegt umhverfi sagnamanna endurspeglast í ævintýrunum sem þeir segja. Einnig er athugað hvernig sögur einstakra sagnamanna breytast frá einum flutningi til annars og hvaða tengsl þessar sögur í munnlegri geymd hafa við prentaðar sögur.