Skip to main content

Fréttir

Heiður og huggun hlýtur Fjöruverðlaun 2016

 

Bók dr. Þórunnar Sigurðardóttur, Heiður og huggun. Erfiljóð, harmljóð og huggunarkvæði á 17. öld, er handhafi Fjöruverðlauna ársins 2016 í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum er útgefandi bókarinnar en Háskólaútgáfan sér um dreifinguna. 

Rökstuðningur dómnefndar er eftirfarandi:

Bókin hefur að geyma frumrannsókn Þórunnar Sigurðardóttur á lítt rannsökuðu efni, en í henni  rýnir höfundur í íslensk tækifæriskvæði frá árnýöld, sem ort voru í minningu látinna, og sýnir fram á að þau heyri undir mismunandi kvæðagreinar.

Auk fræðilegrar dýptar hefur bókin mikla breidd í efnistökum. Þórunn skoðar félagslegt og sálrænt hlutverk kvæðanna út frá samfélagsviðmiðum við ritunartíma og ber saman við hugmyndir nútímans. Jafnframt skoðar hún tengsl kvæðanna við heiður hins látna og einnig hvernig skáld gátu nýtt sér ritun erfiljóða til að auka eigin metorð.

Þau 17 kvæði sem birt eru í bókinni hafa hingað til verið varðveitt í handritum og sjást nú í fyrsta sinn á prenti, en þar á meðal eru tvö kvæði eftir íslenskar konur. Upprunalegur ritháttur textans er birtur samhliða nútímarithætti, sem gerir hann aðgengilegri fyrir lesendur.

 

Um bókina:

Í bók Þórunnar er fjallað um bókmenntagreinar sem voru vinsælar áður fyrr en hafa ekki verið rannsakaðar að neinu marki hér á landi fram að þessu. Þær kallar höfundur harmljóð og huggunarkvæði og telur það skipta máli fyrir lestur, skilning og túlkun á einstökum kvæðum hverja af þessum kvæðagreinum miðað er við. Einnig eru birtir hér textar sem aðeins eru varðveittir í handritum og hafa ekki áður verið prentaðir. Kenningar um bókmenntagreinar (genre theory) eru notaðar til að endurskilgreina 17. aldar erfiljóð og sýnt fram á að sum kvæði sem ort voru að samtímamönnum skáldanna látnum tilheyra öðrum kvæðagreinum. Rannsakað var úr hvaða jarðvegi kvæðagreinarnar eru sprottnar og hvaða bókmenntalegu hefðir liggja þeim til grundvallar, en einnig það félagslega umhverfi sem þær tilheyrðu. Með aðferðum nýsöguhyggju (new historicism) er dregið fram félagslegt og sálrænt hlutverk kvæðagreinanna, sem lýtur í senn að skáldunum sem ortu kvæðin, þeim sem ort var um og þeim sem kvæðin voru ætluð. Jafnframt er sýnt fram á að þetta hlutverk hafi tengst félagslegu og menningarlegu valda­kerfi sem birtist bæði í efni kvæðanna og formi og endurspeglar því sterk tengsl samfélags og bókmennta á 17. öld.

 

Þórunn hefur um langt árabil stundað rannsóknir á bókmenntum síðari alda, auk þess að starfa við rafræna handritaskráningu, handritarannsóknir og útgáfu texta úr handritum við Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Hún er nú sjálfstætt starfandi fræðimaður. Starfsfólk stofnunarinnar óskar Þórunni hjartanlega til hamingju með verðlaunin.