Skip to main content

Flettibók: Reykjabók Jónsbókar

 

Grunnurinn að íslenskum lögum

Öldum saman var Jónsbók grunnurinn að íslenskum lögum. Þótt Ísland væri hluti af norska ríkinu – og síðar því danska – hafði landið sín eigin lög á íslensku. Jónsbók er varðveitt í fleiri en tvö hundruð handritum. Hún var fyrst prentuð árið 1578 á Hólum en þrátt fyrir það var haldið áfram að skrifa hana upp fram á 17. öld. Enn eru nokkur ákvæði hennar í gildi og stundum kemur það fyrir að dæmt er eftir þeim.

 

Útlit

Margar lögbókaruppskriftir eru fallegar og eigulegar bækur með vandaðri skrift og skreyttum upphafsstöfum. AM 345 fol. er gott dæmi um slíkt handrit. Það er prýtt allmörgum myndum, t.d. er pennadregin tvískipt mynd á blaði 1r af konungunum Sverri, Hákoni, Magnúsi og Eiríki, tveimur og tveimur saman. Einnig er litskreytt heilsíðumynd á blaði 1v af Ólafi konungi Haraldssyni, sitjandi með öxi og bók. Víða eru myndir á spássíum, einkum neðri spássíum, sumar pennadregnar en aðrar í lit. Sumar tengjast texta handritsins en aðrar sýna ýmis dýr og kynjaskepnur. Upphafsstafir eru einnig í mörgum litum og vandlega skreyttir. Stærstu upphafsstafirnir teygjast frá efri spássíu niður alla síðuna til þeirrar neðri. Að auki eru ýmsar yngri viðbætur á spássíum, t.d. almanaksvísur í rímtalinu á blaði 86v–92r, skrifaðar á 17. öld.

 

Í hendur Árna

Handritið var í eigu Einars Ísleifssonar (f. 1675) lögréttumanns á Reykjum í Mosfellssveit áður en það komst í eigu Árna Magnússonar. Nafnið Reykjabók vísar til þessa bæjar. Þetta er þó ekki eina handritið sem ber þetta gælunafn því að önnur Reykjabók sem inniheldur Njáls sögu (AM 468 4to) er í safni Árna. Til að greina þar á milli er annars vegar talað um Reykjabók Njálu og hins vegar Reykjabók Jónsbókar. Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við AM 345 fol. 6. mars 1975.